दिवाळी सण मोठा, नाही आनंदा तोटा. दिवाळीचा उत्साह द्विगुणित करणारी जर कुठली गोष्ट असेल तर ती म्हणजे अलोट गर्दीच्या साक्षीने केली जाणारी दिवाळी साठीची स्पेशल खरेदी. तिथे रोजच्या वापरातील बाजारहाट वगैरे शब्द पण खुजे ठरतात. समाजातील प्रत्येक स्तरातिल व्यक्ती या सणाच्या निमित्ताने आपला खिसा झटकुन काही ना काही खरेदी करतोच करतो. महागातल्या महाग वस्तु देखिल सुलभ हप्त्यानी मिळत असल्या मुळे ऋण काढून सण साजरे करणे ही म्हण दिवाळी या सणापुरती तरी कालबाह्य झाली आहे. त्यात खरेदीदाराला सहज भुरळ पडेल अश्या अनेक योजना / सवलती दिवाळीच्या एक दोन महीने आधी पासूनच दुकानांच्या बाहेर झळकायला लागतात. अमुक अमुक टक्के सूट, हे घ्या म्हणजे ते मिळेल, 2 वर 1 किंवा 1 वर 2 मोफत इथ पासून ते दिवाळी लक्की ड्रा, बम्पर, जैकपोट अशी अमिषे म्हणजे पळण्याच्या मुड मध्ये नसलेल्या बैलाला हिरवळी चे गाजर दाखवून पराणी ने टोचत राहण्या सारखे आहे. पण अगदी सध्या तला साधा माणुस देखिल नकळत या जोखडाला जोडून घेतो …. दिवाळीतील खरेदिची धामधूम अनुभवण्या साठी. किंबहुना दिवाळी ला काहीतरी खरेदी केलीच पाहिजे नाही तर धनतेरस चा कुबेर आणि लक्ष्मी पुजनाची लक्ष्मीचा आशीर्वादाच मिळणारच नाही अशी धारणा झालेली आहे. गेली अनेक वर्ष याच जोखडाला जोडलेला मी पण तुमच्या सारखाच एक वळु दिवाळीच्या आधी अश्या अनेक दुकानांचे उंबरठे झिजवत आलेला आहे.
लहानपणी सगळी खरेदी आईच करायची …. कपड्यांचे रंग काय असायचे ते विशेष आठवत नाही. जेंव्हा ठराविक रंगान्व्यतिरिक्त रंग कळत नव्हते तेंव्हा एकच रंग माहीत होता … तो म्हणजे मळखाऊ. कपड्यां बरोबर हा अगम्य रंग माझ्या बालपणाला चिकटून राहिला होता अगदी भिंतीला लावलेल्या ऑइल पेंट प्रमाणे. कॉलेजला गेल्यावर कपड्यांचे रंग निट कळायला लागल्यावर मग मात्र तो मळखाऊ रंगाला ज़रा दूर केलं. कपड्यांची खरेदी आणि सण हे समीकरण पक्क होतं त्या वेळी. वाढत्या अंगामुळे वर्षा गणिक गणवेश बदलावे लागायचे ते सुद्धा नाईलाज होता म्हणून. दिवाळीला एक सेट मिळायचा आणि वाढदिवसाला दुसरा, झाली वार्षिक उंची कपड्यांची खरेदी पूर्ण….. अधे मधे कधी लग्न, मुंज किंवा तत्सम कार्य असेल तर अजुन एक सेट. असे जेमतेम 3 – 4 सेट मिळायचे …. पण भागायचे त्या कपड्यांवर. रेडीमेड चा ज़माना नव्हता असं नाही पण कापड घेउन शिंप्या कडून सदरा आणि विजार शिवून घेणे हाच पारंपारिक रिवाज. दिवाळीच्या वेळी अगदी एक एक महीना आगोदर शिंप्याला मापे देऊन यावी लागायची तेंव्हा कुठे वसुबारसेला आमच्या खांद्यावर नव्या कपड्यांची झूल पडायची. लहानपणी लाभलेली निसर्गादत्त शरीर संपदा अशी भन्नाट होती की शर्ट खांद्या वर निट बसला तर हात तोकडे आणि हात मिळवणी करायची झाली तर शर्ट घातला आहे की डगला तेच कळायचे नाही. त्या पेक्षा शिंप्या कडच्या फेर्या परवडायच्या. हे रेडीमेड वाले बहुल झाले आणि त्या बिचार्या शिंप्यांची शिलाई मशीन थंडावली. पण आता मात्र ही कपडे खरेदी वर वर होतच असते त्यामुळे दिवाळी ची कापड खरेदी अशी वेगळी अशी मजा काही राहिली नाही. हां पण दिवाळित येणार्या नविन फैशन मुळे म्हणा किंवा अमुक अमुक टक्के सूट (छोट्या अक्षरात upto) लिहून दाखवलेल्या प्रलोभनाच्या गाजरा पाई पाय आपोआपच कापड खरेदी साठी दुकाना कड़े वळतात.
नविन कापड खरेदीची हौस भागवून झाली की मग घरासाठी काहीतरी घ्यावे किंवा घरात एखादी आवश्यक वस्तु नाही याची जाणिव घराच्या दिवाळी पूर्व साफसफाई दरम्यान जाणवते. कधी कधी ही खरेदी पूर्वनियोजित असते. म्हणजे कसं …. धुलाई मशीन जुने झालय, फ्रिज जुना झालाय, टेलिव्हिजनच्या कुरबुरी वाढल्यात, अजुन काही घरातील वापरायची यंत्रे जुनी झाली असतील तर अशी मोठी खरेदी दिवाळीच्या निमित्ताने करण्यासाठी झुंबड उडते. जोडीला दुकानादारांचे सवलतींचे गाजर असतेच. आता या खरेदी मध्ये नवनवीन मोबाईल्स ची भर पडली आहे हे वेगळे सांगायला नकोच. तीच गत दुचाकी आणि चार चाकींची पण आहे. प्रत्येक जण आपापली स्वप्ने या दिवाळीतील खरेदीच्या माध्यमाने पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करत आहे.
वर्षभर कितीही खरेदी केली तरी दिवाळीचे शॉपिंग काही चुकलेले नाही. महागाई अगदी गगनाला भिडली तरी, प्रसंगी खिश्याला चाट लावून आपण जिवाची दिवाळी करतच राहणार. एकच मनात येतं …. खरेदीच्या वेळी जसा घरातील बाल गोपाळांचा विचार करता तसाच वयोवृद्ध व्यक्तींचा देखील करा. त्यांच्या चेहेऱ्या वरचे हास्य PRICELESS असतं एखाद्या लहान बाळासारखेच.
अनुविना 